Blokzinciri dijital verilerin kopyalanmasına değil, dağıtılımasına izin vermektedir. Yani blokzinciri teknolojisi nedir sorusuna yanıt verildiğinde, aslında yepyeni ve bilinenden farklı bir internet türünün temeli sorgulanmış olur.

Blokzincir teknolojisi nasıl çalışır?

Satoshi Nakamato takma adını kullanan kişi ya da kişiler tarafından oluşturulan Bitcoin adlı kripto para, blok zincir teknolojisiyle, yani blockchain denilen sistemle çalıştığından, bu teknoloji de 21. yüzyılın küresel ekonomisindeki yerini aldı. Bu konuyu ayrıntılı bir şekilde ele alırken ilk olarak “blok zincir nedir?” sorusuna bakmak gerekir.

Blokzincir (blockchain) teknolojisi nedir ve nasıl çalışır?

Blokzinciri dijital verilerin kopyalanmasına değil, dağıtılımasına izin vermektedir. Yani blokzinciri teknolojisi nedir sorusuna yanıt verildiğinde, aslında yepyeni ve bilinenden farklı bir internet türünün temeli sorgulanmış olur. Bu teknolojinin amacı ise aslında sadece Bitcoin için olsa da, iş dünyası bu teknolojiye potansiyel kullanım amaçları buluyor. Bitcoin 2008’de icat edildiği günden bugüne, herhangi bir problem yaşamaksızın Bitcoin blokzinciri sistemi sayesinde çalışıyor. Mevcut sorunların altında ise yöntemsel hatalar veya sızma (hack) çabaları bulunuyor. Bu hatalar da ya kullanıcı hataları ya da kötü niyetli insanlardan kaynaklanıyor. Aslında bu teknolojiyi kullanmanız için elinizin altındaki telefon ve bilgisayarlar gibi nasıl çalıştığını bilmeniz gerekmiyor. Fakat bu teknolojik devrime alıştıkça neden günümüzün en önemli icatlarından biri olduğu daha iyi anlaşılıyor.

Dağıtılmış veri tabanı

Bilgisayarlarla dolu bir oda ve bu bilgisayarların oluşturduğu bir ağa binlerce kez kopyalanıp dağıtılan bir hesap tablosu düşünün.  Ardından bu devasa ağın, söz konusu hesap tablosunu düzenli bir şekilde güncellemek üzere tasarlanmış olduğunu dikkate alın. İşte şimdi blokzincirini anlamaya başladınız. Bir blok zincirinde bulunan bilgi, sürekli ve düzenli bir şekilde güncellenen ve paylaşılan bir veri tabanı halinde varlığını sürdürüyor. Dolayısıyla bu ağı bu şekilde kullanmanın birtakım avantajları oluyor. Blokzinciri veri tabanı tek bir belirli konumda muhafaza edilmediği için kayıtlar herkese açık şekilde ve kolayca doğrulanabiliyor. Yani bu bilginin, bilgisayar korsanları (hacker) tarafından erişilip bozulabileceği merkezi bir sürümü bulunmuyor. Aynı anda milyonlarca bilgisayar içerisinde barındırıldığından veri tabanındaki mevcut veriye internetteki herkes özgür bir şekilde erişebiliyor.

Blokzincir güvenlirliği

Blokzinciri internet teknolojisi gibi dahili bir dinamklik ve sağlamlığa sahiptir. Ağ boyunca birbirinin kopyası veri blokları saklandığından dolayı blok zinciri tek bir kuruluş, kişi veya kişiler tarafından kontrol edilemiyor. Ayrıca, tek bir kırılma noktası bulunmuyor.

Bozulmayan yapı ve şeffaflık

Blokzinciri kendini her 10 dakikada bir otomatik güncellemeye programlanmış bir sistemdir. Kendi kendini denetleyen bir dijital sistem olan ağ, işlenen her işlemi aralıklarla düzenli olarak güncelliyor. Bu işlemlerin her birine ise blok deniyor. Bu sistem sayesinde, şeffaf bir yapıdaki verinin tüm ağa gömülü ve tüm dünyaya açık olması söz konusu oluyor.

Diğer ve en önemli özelliği ise blokzincirindeki herhangi bir veriyi değiştirmek için tüm ağda bulunan işlem gücünden daha büyük bir işlem gücüne ihtiyaç duyulmasıdır. Bu ağı kırabilecek işlem gücünde bir bilgisayar ise günümüzde mevcut olmadığından bozulamaz bir yapı gösterir. Bu özellik teoride mümkün olsa da uygulama kısmında imkansızdır. Örneğin; Bitcoin toplamak için tüm sistemin yönetimini ele geçirseniz bile, Bitcoin’lerin değerini 0 yapmış olursunuz.

Düğümlü ağ

Blokzinciri sistemi hesaplama yapmakla görevlendirilmiş düğümlerden oluşur. Şu an aklınızda oluşan soru işareti doğal olarak, “düğüm nedir” sorusudur. Düğüm, blokzincir ağı zincirine bağımlı olarak çalışan, işlemleri onaylamak ve ilgili yerlere aktarmakla yükümlü bir istemci çalıştıran bilgisayardır. Düğümler zincir ağlarına katıldıklarında, otomatik olarak blok zincirinin güncel kopyasını indirir. Bir araya gelen düğümler, internetin güncel işleyişinden tamamen bağımsız, ikinci seviye ve oldukça güçlü bir ağ oluşturur. Ağa katılan her düğüm, blokzincirinin üzerinde bir yönetici statüsünde oluyor ve ağa kendi isteğiyle katılıyor. İşte tam da bu yüzden, ağın bir merkezi bulunmamaktadır. Bununla beraber, her bir düğümün ağa katılmasının sistem tarafından ödüllendirilmesi var: Bitcoin elde etme şansı.

Aslında her bir düğüm, hesaplamalı yapbozları çözmek için birbirleriyle yarış halindedir. Burada ayrıca belirtilmesi gerekir ki Bitcoin, ilk başta blokzincirinin merkezinde durmaktaydı. Günümüzdeyse artık sadece bu teknolojinin sayısız uygulama alanından biri olarak görülüyor. Aşağıda oklar yardımıyla tarif edilen sistemde, bir işlem gerçekleştirildiğinde neler olduğu daha iyi anlaşılabilir.

Blokzinciri çalışma prensibi neye dayanır?

(1) Bir kullanıcı işlem talebinde bulunur — > (2) Talep edilen işlem, düğüm olarak bilinen bilgisayarlardan oluşan bir P2P ağında yayınlanır. –> (3) Doğrulama: Düğüm ağı, algoritmaları kullanarak işlemi ve kullanıcıyı onaylar. –> (4) Doğrulanmış işlem; kripto para, sözleşme, kayıt vs. verileri içerebilir. –> (5) Onaylama işlemi gerçekleştikten sonra, işlem diğer işlemlerle birleştirilip kayıt defteri için yeni bir veri bloğu oluşturulur. –> (6) Yeni blok mevcut blok zincirine kalıcı ve değiştirilemez bir şekilde eklenir. –> (7) İşlem tamamlanır.

Blokzinciri ve kripto paralar

Günümüzde 1000’den fazla kripto para birimi bulunmaktadır. Blokzinciri merkezi bir yapıya sahip olmayan bir teknoloji olduğundan, blokzinciri içerisinde meydana gelen her şey sistemi etkiler.

İşlemleri doğrulamanın yeni bir yöntemi olan blokzinciri bulduğu yeni uygulama alanlarıyla birlikte, mevcut ticaretin bazı özelliklerini geçersiz kılıyor. Örneğin, borsa işlemleri blokzincir üzerinde saniyesinde gerçekleşebilir, kadastro, tapu vb. belgeler tümüyle halka açık tutulabilir. Kripto para işlemlerini kaydeden veri tabanı, blok zinciri teknolojisini kullanan devasa bilgisayar ağı tarafından ortaklaşa yönetilmektedir. Yani Bitcoin’in yöneticisi ağın ta kendisidir ve merkezi olmayan sistem, kullanıcıdan kullanıcıya (P2P) prosedürüyle çalışmaktadır.

Sonuç

Sonuç olarak, en kısa ve basit anlatımıyla blokchain teknolojisinin yaptığı şudur; Blokzincir internet kullanıcılarına değer yaratma becerisi kazandırıp dijital bilginin doğrulamasını otomatik, bozulmaz, merkezi olmayan bir sistem tarafından yapar. Peki, bu teknolojiyi kimler kullanıyor? Blokzincirinin en yaygın kullanımı şu anda finans dünyasındadır. Dünya Bankası 2015’te yapılan para transferlerinin 430 milyar ABD Doları’nı geçtiğini söylüyor.

Blokzinciri aracıyı ortadan kaldırdığı için her geçen gün daha çok ilgi görüyor. GUI (Grafiksel Kullanıcı Arayüzü) masaaüstü teknolojisi sayesinde, internet ve bilgisayar kullanımının herkese açılması gibi blokzinciri kullanımı için de “Wallet” (cüzdan) isimli grafiksel kullanıcı arayüzü de yaygın olarak kullanılır.

Bu uygulamalar internet üzerinden kripto para birimleriyle alışveriş yapmak ya da yatırım amacıyla kullanılabilir. Kimlik doğrulama çevrimiçi gerçekleşen işlemlerin en kırılgan halkasıdır. Blokzincirine gömülü kayıt defterleri, kim olduğunuzu kanıtlamak için geliştirilmiş yöntemlerini ve kişisel kayıtları sayısallaştırma olanağı tanır. Online işlemler bu süreçteki kimlik doğrulama süreçleri ile yakından ilişkilidir. Gelecek yıllarda cüzdan uygulamalarının, başka bir tür kimlik doğrulama ve yönetiminin de önünü açacağı savunulmaktadır.