Pençik sistemi, 1920’lerden 1950’lere kadar Türkiye’de kullanılan bir siyasi sistemi ifade eder. Bu sistem, parti içinde güçlü bir liderlik yapısını savunup, parti üyelerine bireysel inisiyatif kullanma hakkı tanımazdı. Pençik sistemi, 1950’de Demokrat Parti’nin iktidara gelmesiyle sona erdi. Bu dönemde, Türkiye’de siyasi açıdan önemli bir değişim yaşandı ve çok partili demokrasiye geçiş yapıldı. Bugün Türkiye, demokratik bir ülke olduğu için, pençik sistemi artık kullanılmamaktadır.
Pençik Sistemi Nedir?
Osmanlı İmparatorluğu’nda, esirlerin gönüllü olarak Osmanlı Ordusu’na katılabilmesine olanak sağlayan Pençik sistemi, orduyu tamamen esirlerden oluşturmamak için, her beş esirden sadece birinin bu haktan yararlanabilmesine dayanmaktadır. Pençik sistemi, Osmanlı Devleti’nin 14. yüzyılda hayata geçirilen başarılı bir yöntemidir. Esirlerin kendi isteğiyle asker olarak Osmanlı Ordusuna katılmaları esas alınmıştır.
Osmanlı Devleti ve Pençik Sistemi
Osmanlı Devleti, 1299 yılında Osman Bey’in kurduğu beylik şeklinde başlamıştır ve İstanbul’un 1453 yılında fethiyle büyük bir imparatorluk halini aldı. Pençik sistemi Osmanlı Devleti’nin ordusuna 500 yıl boyunca büyük katkı sağladı. Pençik sistemi, Osmanlı Devleti’nin yönetim sisteminde uyguladığı başarılı yöntemlerden sadece biridir.
Pençik Kanunu Nedir?
Pençik ve Yek kelimeleri Farsça kökenlidir ve anlamı “beşte bir” demektir. Yani her beş esirden bir tanesi Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri yapılmaktadır. Pençik sistemi, ilk defa Osmanlı Devleti’nin 3. padişahı I. Murad tarafından hayata geçirilmiştir. Bu sistemle Osmanlı Devleti, askeri gücünü yükseltmek ve halkı İslam’a daha yakınlaştırmak istemiştir.
Pençik Sisteminin Amacı
Pençik sistemi, Osmanlı Devleti’nin ordusuna asker kazandırmak ve gaza anlayışına sahip olarak orduya katılan kişilerin Müslüman olmalarını sağlamak amacını taşımaktadır. Esirler, Türk ailelerin yanına verilerek İslam’ı ve Türk gelenek ve göreneklerini öğreniyorlardı. Pençik oğlanları daha sonra acemi ocağına gönderilerek bazı eğitimler görüyor ve yeniçeri ocağına katılıyorlardı.
Pençik Oğlanlarının Bulundukları Şartlar
Pençik oğlanları genelde Anadolu’da yaşayan Türk çiftçilerin yanına gönderilirdi. Esirlerin kaçmasını önlemek amacıyla deniz bulunan bölgelerden uzakta tutuluyorlardı. Pençik oğlanları, Türk ailelerin yanında kaldıkları süre içerisinde hem gelenekleri hem de İslamiyet’i öğreniyorlardı. Ancak bazıları memleketlerine kaçmayı deniyorlardı.
Pençik Sistemi Kaldırılması
Pendik Sistemi 500 yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin ordusuna büyük katkı sağladı. Ancak Sultan II. Mahmud, yeniçeri ocağını kaldırma kararı aldığında, pençik sistemi de tamamen kaldırılmıştır. Esirlerin kendi isteğiyle Osmanlı Ordusu’na katılmalarına dayanan Pençik sistemi, Osmanlı Devleti tarihinde önemli bir yere sahip olmuştur.